Âm thanh là yếu tố then chốt làm nên sự thành công của một sự kiện, từ một buổi biểu diễn ca nhạc hoành tráng, một hội thảo quan trọng hay một buổi tiệc ngoài trời sôi động. Tuy nhiên, ít người hiểu rõ về một hệ thống âm thanh sân khấu chuyên nghiệp, rằng nó không chỉ đơn giản là vài chiếc loa và micro. Để có được chất lượng âm thanh hoàn hảo, mỗi thiết bị đều đóng một vai trò quan trọng, kết hợp chặt chẽ với nhau tạo thành một hệ thống đồng bộ.
Nếu bạn đang băn khoăn không biết dàn âm thanh sân khấu gồm những gì và đâu là những phụ kiện âm thanh sân khấu không thể thiếu, bài viết này sẽ là cẩm nang chi tiết nhất, giúp bạn có cái nhìn tổng quan và chuyên sâu về cấu tạo của một hệ thống âm thanh chuyên nghiệp.
Micro
Dàn âm thanh sân khấu gồm những gì? Đầu tiên micro là thiết bị đầu tiên và không thể thiếu trong bất kỳ hệ thống âm thanh sân khấu nào. Nó có chức năng thu âm thanh từ ca sĩ, người thuyết trình hay nhạc cụ, sau đó chuyển đổi chúng thành tín hiệu điện. Có nhiều loại micro được sử dụng trên sân khấu, mỗi loại phù hợp với một mục đích khác nhau.
- Micro có dây: Đây là loại micro truyền thống, kết nối với hệ thống âm thanh thông qua dây cáp. Micro có dây thường cho chất lượng âm thanh ổn định, không bị nhiễu sóng và giá thành phải chăng. Các dòng micro dynamic (điện động) thường được dùng để hát live vì có khả năng chống tạp âm tốt, trong khi micro condenser (tụ điện) lại thích hợp để thu âm nhạc cụ hoặc giọng hát cần độ chi tiết cao.
- Micro không dây: Loại micro này cho phép người sử dụng di chuyển tự do trên sân khấu mà không bị vướng víu. Micro không dây rất tiện lợi và được sử dụng rộng rãi trong các sự kiện, biểu diễn lớn. Tuy nhiên, cần lưu ý về tần số sóng để tránh nhiễu với các thiết bị không dây khác.
- Micro cài áo và micro đeo đầu: Đây là những loại micro nhỏ gọn, thường được dùng cho MC, diễn giả hoặc diễn viên kịch để họ có thể thoải mái di chuyển và tương tác mà không cần cầm micro trên tay.
Thiết bị căn chỉnh âm thanh
Sau khi tín hiệu âm thanh được micro thu vào, nó sẽ được đưa đến một thiết bị trung tâm để xử lý và căn chỉnh. Thiết bị đó chính là bàn mixer - trái tim của hệ thống âm thanh sân khấu, đây cũng chính là thiết bị quan trọng trả lời cho câu hỏi “dàn âm thanh sân khấu gồm những gì?”. Bàn mixer có vai trò tổng hợp tất cả các nguồn âm thanh (từ micro, nhạc cụ, đầu phát nhạc…) về một mối, sau đó điều chỉnh từng kênh một cách riêng biệt. Trên bàn mixer, kỹ thuật viên âm thanh có thể điều chỉnh âm lượng, cân bằng các dải tần (Equalizer - EQ), thêm hiệu ứng (Reverb, Delay) cho từng kênh, giúp âm thanh trở nên hài hòa và phù hợp với từng mục đích cụ thể.
Hiện nay có hai loại mixer chính:
- Mixer Analog: Dễ sử dụng, trực quan, phù hợp với các hệ thống nhỏ và người mới bắt đầu.
- Mixer Digital: Có nhiều tính năng hiện đại, khả năng lưu lại các cài đặt, xử lý tín hiệu mạnh mẽ hơn, thường được dùng trong các sự kiện chuyên nghiệp và hệ thống âm thanh lớn.
Thiết bị xử lý tín hiệu âm thanh
Để tín hiệu âm thanh được tối ưu trước khi đưa ra loa, nó cần được đi qua một loạt các thiết bị xử lý chuyên dụng. Các thiết bị này là những thiết bị giúp tinh chỉnh, làm sạch và bảo vệ tín hiệu, tạo ra chất lượng âm thanh đỉnh cao.
- Equalizer (Bộ cân bằng tần số): Cho phép cắt hoặc tăng cường các dải tần số cụ thể. EQ có vai trò rất quan trọng trong việc loại bỏ các tần số gây hú rít, làm trong trẻo giọng hát và điều chỉnh âm thanh nhạc cụ một cách chi tiết.
- Crossover (Bộ phân tần): Crossover có chức năng chia tín hiệu âm thanh thành các dải tần khác nhau (âm trầm, âm trung, âm cao) để đưa đến các loa chuyên trách. Ví dụ, tín hiệu bass sẽ được đưa đến loa siêu trầm (subwoofer), còn các dải tần còn lại sẽ được đưa đến loa toàn dải. Điều này giúp mỗi loa hoạt động hiệu quả nhất ở dải tần của nó và tránh tình trạng méo tiếng.
- Compressor/Limiter (Bộ nén/ giới hạn): Compressor có nhiệm vụ kiểm soát dải động của âm thanh, nén các tín hiệu có cường độ lớn để bảo vệ loa và tránh tình trạng vỡ tiếng. Limiter là một dạng nén mạnh hơn, ngăn chặn tín hiệu vượt quá một ngưỡng nhất định, đảm bảo âm thanh đầu ra luôn ổn định.
- Effect Processor (Bộ xử lý hiệu ứng): Bao gồm các hiệu ứng như Reverb (tiếng vang), Delay (tiếng trễ), giúp tạo ra không gian và chiều sâu cho giọng hát hoặc nhạc cụ làm cho âm thanh trở nên sống động và có hồn hơn.
Thiết bị khuếch đại tín hiệu
Tín hiệu âm thanh sau khi được xử lý sẽ đi đến thiết bị khuếch đại, hay còn gọi là cục đẩy công suất (Power Amplifier). Đây là thiết bị có chức năng tăng cường công suất của tín hiệu âm thanh lên mức đủ lớn để làm rung màng loa.
- Cục đẩy công suất: Là thiết bị bắt buộc phải có khi sử dụng loa passive (loa không tích hợp sẵn amply). Khi lựa chọn cục đẩy, bạn cần đảm bảo công suất của cục đẩy phải lớn hơn công suất RMS của loa để có thể khai thác hết hiệu quả của loa, tránh tình trạng cục đẩy phải hoạt động quá tải.
- Amply (Amplifier): Trong các hệ thống âm thanh sân khấu nhỏ, amply tích hợp có thể được sử dụng. Amply bao gồm cả chức năng khuếch đại và căn chỉnh âm thanh cơ bản, phù hợp với các không gian biểu diễn nhỏ như quán cà phê hoặc phòng họp.
Loa
Bên cạnh các thiết bị kể trên thì dàn âm thanh sân khấu gồm những gì? Thiết bị cuối cùng trong chuỗi âm thanh là loa, biến tín hiệu điện đã được khuếch đại thành sóng âm thanh để người nghe cảm nhận. Một hệ thống âm thanh sân khấu chuyên nghiệp thường sử dụng nhiều loại loa khác nhau để đảm bảo âm thanh được phân bổ đều và rõ ràng.
- Loa chính (Main Speakers): Đây là những chiếc loa lớn, đặt ở phía trước sân khấu, hướng về phía khán giả. Loa chính chịu trách nhiệm phát ra toàn bộ âm thanh của chương trình, bao gồm cả nhạc và giọng hát.
- Loa Monitor (Loa kiểm âm): Loa này được đặt trên sân khấu, hướng về phía ca sĩ và người biểu diễn. Chức năng của loa monitor là giúp người trên sân khấu nghe được rõ ràng giọng hát và nhạc nền của chính mình, từ đó điều chỉnh hiệu suất tốt hơn.
- Loa Subwoofer (Loa siêu trầm): Loa subwoofer có chức năng tái tạo các dải âm trầm (bass) cực thấp. Việc bổ sung loa sub giúp âm thanh trở nên uy lực, mạnh mẽ và có chiều sâu hơn, đặc biệt quan trọng trong các sự kiện ca nhạc, DJ.
- Loa Passive (bị động) và Loa Active (chủ động): Loa passive cần cục đẩy công suất riêng để hoạt động. Loa active có tích hợp sẵn amply bên trong, chỉ cần cắm nguồn điện và kết nối tín hiệu là có thể sử dụng. Loa active tiện lợi hơn nhưng thường có giá thành cao hơn.
Việc lắp đặt dàn âm thanh sân khấu chuyên nghiệp không chỉ là ghép nối các thiết bị lại với nhau, mà là một quá trình đòi hỏi sự hiểu biết về từng linh kiện và cách chúng phối hợp. Từ micro thu âm thanh, mixer căn chỉnh, các bộ xử lý tinh chỉnh, cục đẩy khuếch đại cho đến các loại loa chuyên biệt, mỗi thiết bị đều đóng một vai trò không thể thiếu.
Hy vọng qua bài viết này, bạn đã có cái nhìn tổng quan và đầy đủ về dàn âm thanh sân khấu gồm những gì, giúp bạn có thể đưa ra những lựa chọn thông minh và hiệu quả cho hệ thống âm thanh của mình. Để có được một dàn âm thanh sân khấu thực sự hoàn hảo, việc tìm đến các chuyên gia để được tư vấn và phối ghép là một lựa chọn sáng suốt, đảm bảo mọi sự kiện của bạn đều thành công rực rỡ.
